Konu/Arka plan

Proje çalışmaları çerçevesinde göçmen bağlantısı olmayan kişilerin arasında NSU konu kompleksi hakkında bilgisi bulunmayan kişilerin olduğu bir çok kez tespit edilmiştir. Örneğin ikinci sömestr öğrencileriyle gerçekleştirilen bir model tartışmale seminere (Workshop) katılan 38 öğrenciden yalnızca 11’inin NSU ve NSU örgütüne bağlı terör serisi hakkında bilgisinin bulunduğu saptanmıştır. Oktoberfest saldırısı veya Wehrsportgruppe Hoffmann’a dair bilgisi olan sadece bir öğrenci çıktı.

Irkçı saldırılara ve iftiralara uğrayan insanlar bu bilgisizliği bir yük olarak algılıyor. Söz konusu bilgisizliğe karşı yürüttükleri mücadeleyi çok yorucu buluyorlar ve bu konuları bilinçli olarak konu etmeme çabasından dolayı (konu etmeme çabası ile ilgili arka plan bilgilerine bakınız) kendilerini yeniden susturulmuş hissediyor, ihtiyaçlarına yine kulak verilmediği hissine kapılıyorlar.

Kamuoyuna bilgi taşımanın bir yöntemi görünmez tiyatrodur. Görünmez tiyatro (veya “gizlenmiş/saklı tiyatro”) 20’li ve 30’lu yıllarda komünist tiyatro grupları tarafından geliştirilmiştir. 1960’lı yıllarda Augusto Boal bu yöntemi Brezilya’da tekrar keşfetmiş ve Brezilya’daki askeri diktatörlüğe karşı eleştirel protestoda bulunurken uygulamıştır. Söz konusu yöntem tiyatro sahnesinde değil, kamuoyuna açık alanda sahnelenen siyasi/sanatsal bir tiyatro türüdür. Bu sanatın en önemli özelliği seyircilerin bir tiyatro oyununa şahit olduklarını bilmemeleridir.

Oyun sadece bilgilendirici de olabilir, mesela iki oyuncu – etraftaki insanların duyacağı şekilde – Münih’teki NSU davası hakkında sohbet edebilir ve bu sohbet bir görüş ayrılığından dolayı bir tartışmaya dönüşebilir. Bu tartışma esnasında kulak misafiri olan etraftaki insanlar bilgilendirilebilir. Aynı şekilde etraftaki insanları/seyircileri dahil etmek ve tavır almak üzere harekete geçirmek için ırkçı bir davranış şekli de sergilenebilir.

Dikkate alınması gereken husus, etraftaki insanları harekete geçirmek için sahnelenen interaktiv tiyatro oyunlarında kendini korumanın çok önemli olduğu ve ihmal edilmemesi gerektiği. Görünmez Tiyatro da – hatta özellikle Görünmez Tiyatro demek lazım – beklenmedik halde kendiliğinden dinamiklik geliştirebilir!

Alıştırmanın uygulanışı

Dört bölümden/fazdan oluşan bu alıştırma çerçevesinde görünmez tiyatro metoduna dayanan örnek bir tiyatro oyunu geliştirilip denenir.

Faz A

İlk önce katılımcılar küçük gruplar kurup moderasyon kartlarına aşağıda belirtilen sorular hakkında fikir ve görüşlerini yazıp toplar. Akabinde moderasyon kartları genel gruba sunulur.

a) NSU konusunun hangi yönleri üzerine çalışılması gerekir sizce?

b) NSU konusunun bu yönleri kamuoyu için oyun şeklinde nasıl sahnelenebilir?

Semineri yönetenler fikir geliştirme aşamasında buna bir temel oluşturması için eserin teori kısmından bazı metinleri katılımcılara dağıtabilir.

Sonuçlar bir duvar panosunda genel gruba sunulur. Bir fikir resmi elde edip geliştirilecek oyunun istikametini belirlemek için sonuçlar semineri yönetenler tarafından gruplandırılır. Eğer bir konuya net bir meyil belirlenemiyorsa, oylamaya başvurarak bir ağırlık konu kararlaştırılabilir.

Faz B

Konu belirlendikten sonra genel grupta aşağıda belirtilen sorular tartışılır ve ifade edilen fikirler ve görüşler yine moderasyon kartlarına not edilir.

a) Hangi rolleri kimler üstlensin? Kim hangi rolü üstlenmek ister? Kim hangi rol ile ilgili kendine güveniyor? Kim kendisine verilen rolden memnun?

b) Sahne olarak neresi uygun?

Oyunun senaryosu semineri yönetenler tarafından maddeler şeklinde yazı borduna not edilir ve bir prova sunumu gerçekleştirilir. Sunumdan sonra senaryoda değişikliklerde veya ilavelerde bulunulabilir.

Faz C

Katılımcılar küçük gruplara ayrılarak oyun sonrası seyircilere dağıtılması gerektiğini düşündükleri arka plan bilgileri belirler. Bu bilgilerin oyun hakkında temel bilgileri ve görünmez tiyatro metodunun seçilme sebebini içermesi gerekiyor. Mesela bu bilgileri içerecek broşürde, bilgisizlikten kaynaklanan konu etmeme davranışıyla (Dethematisierung) ırkçı motiflerle aşağılanan ve şiddete uğrayan insanların tekrardan mağdur duruma düşürüldüğü (Re-Viktimisierung) konu edilebilir.

Toplumsal söylem(d)e, kime ne kadar söz düşüyor/kimin sözü ne kadar yansıyor/kim ne kadar iştirak ediyor ve kim toplumsal ayrımcılıktan etkileniyor, bu sorular da konu edilebilir.

Küçük gruplar genel gruba sonuçlarını sunar ve arka plan bilgileri bir veya fazla kağıt üzerinde derlenir.

Faz D

Son kısımda oyun seçilen yerde sunulur. Semineri yönetenler gözlemci rolü üstlenir ve sunumdan önce, sunum esnasında ve sunumdan sonra gözlemledikleri önemli konuları not eder.

Akabinde seminer grubu değerlendirme bölümü için bir araya gelir.

Çerçeve şartlar

Çalışma malzemesi

- Çalışma kağıdı E.II.