IDA e.V. auf Facebook
IDA e.V. auf Instagram
RSS Feed abonnieren

Albatros adasına ziyaret

Konu/Arka plan

Katılımcılar yabancı bir kültüre sahip bir halkı ziyarete gittiklerini farz eder –  bu kültür Albatros adasında bulunmakta. Albatros halkının dilini anlamıyorlar, fakat halk tarafından dostça karşılanıp, orada kendilerine yabancı olan adet ve görenekler gözlemleme fırsatı bulurlar. Grubu yönetenler – (ideali) biri bayan biri erkek olmak üzere – Albatros’un sakinleri rolünü üstlenip kısa bir sahne sunar.

Semineri yöneten ikili bir erkek ve bir bayandan oluşmuyorsa, katılımcılardan bir kişi de oyuna dahil edilebilir. Akabinde katılımcılar gördüklerini tasvir eder ve izlenimlerini aktarır.

Amaçlar

  • Kişinin kendine yabancı davranışları/alışkanlıkları ve adetleri yanlış anlayıp yanlış yorumlayabileceğini anlaması
  • Herkesin başka kültürlere kendi “kültürel gözlüğüyle” baktığının ve üstü kapalı tahminler üzerine değerlendirdiğinin anlaşılması
  • İnsanların şahit oldukları bir durumu düşünmeden ve iç yüzünü bilmeden değerlendirme ve yargılamaya meyilli olduğunu anlamak
  • Düşünmeden yapılan yorumlar yerine değerlendirmeden önce nötr/nesnel tasvirlerde bulunarak ön yargı ve stereotipilerden kaçınılabileceğini öğrenmek
  • Göç bağlamında kendi ve kendine yabancı değer yargılarıyla yüzleşmek
  • Başkalarının görenek, adet ve değerlerini yalnızca kabul etmeye değil, aynı zamanda onları benimsemeye ve uygulamaya zorlanan kişinin tahammül sınırının nerede olduğunu bizzat tecrübe etmek
  • Farklı değer sistemlerini demokratik kurallara bağlı kalarak ele almak.

“The Albatross, entwickelt von Theodore Gochenour an der School for International Training, Brattleboro, Vermont, USA, veröffentlicht in Beyond Experience, Intercultural Press, Yarmouth/USA 1993, S. 119 – 127.” adlı metine de bakınız. Kitabin aşağıda belirtilen bölümü Susanne M. Zaninelli (Culture Contact, München) tarafından kaleme alınan bir metne dayanmakta.

Alıştırmanın uygulanışı

Faz A

Katılımcılar Albatros adasını ziyaret ettiklerini farz eder. Albatros halkının nasıl yaşadığını semineri yönetenlerin sahnelediği kısa bir oyunu seyrederek gözlemlerler.

Bölüm 1: Selamlaşma

Semineri yönetenlerin arasından iki kişi veya istisnai durumda semineri yönetenlerin arasından ve katılımcıların arasından birer kişi, biri erkek biri bayan olmak üzere, seminer odasından çıkar ve kısa süre sonra odaya geri döner. Odaya girerken alçak sesle ve monoton bir şekilde bir şarkı mırıldanırlar. Bayan erkeği birkaç adım mesafeden izler. Katılımcılara uğrayıp, bacak bacak üstüne atmış olan herkesin iki ayağını da yere indirirler. Bunu usulca ve hala alçak sesle şarkı mırıldanarak yaparlar. Tekrar bacak bacak üstüne atanlarda aynı prosedürü tekrarlarlar. Bunu yaparken erkek sadece erkeklere dokunur, bayan ise her iki cinsten olan katılımcılara da dokunur.

Bölüm 2: Yemek yeme

Erkek bir sandalyeye oturur, bayan yanına yere diz çöker. Sandalyenin altında yer fıstığı olan bir tas bulunmakta. Bayan yer fıstığını erkeğe ikram eder. Erkek fıstıklarını parmaklarının ucuyla alıp ağzını zevkle şapırdatarak yer. Sonra tası bayana verir ve bayan da ağzını şapırdatarak fıstıklardan yer.

Bölüm 3: Enerji alımı

Yemek bittikten sonra erkek elini usulca bayanın ensesine koyar. Bayan bu esnada öne eğilir ve alnını yere dokundurur. Bu hareket üç kere tekrarlanır. Ondan sonra ikisi kalkar ve bütün katılımcılara uğrayarak veda eder. Herkese karşı başlarını selam amacıyla eğerek ve gülümseyerek odayı terk eder ve rol oyununu sona erdirirler.

Değerlendirme

Semineri yönetenler genel grubun yanına dönüp yerlerini alırlar. Katılımcılara çok fazla düşünmeden ne görüp yaşadıkları anlattırılır, ve bunun yanı sıra Albatros adasında yaşamayı isteyip istemedikleri, ve verdikleri cevap doğrultusunda sebebi sorulur.

Yorumlar genelde Albatros adasında kadınların ezildiği ve erkeklerle aynı haklara sahip olmadıkları yönünde olur. Buna örnek olarak kadınların sandalyelere oturmaya hakkı olmadığı, rahat olmayan bir biçimde yere oturmak zorunda kaldıkları, erkeklere yemekte öncelik tanındığı ve kadınların erkek tarafından yere kadar eğilmeye zorlandığı gösterilir. Bu tahminler ifade edildiğinde semineri yönetenler diğer katılımcıların da bu yoruma katılıp katılmadığını, davranış ve durumların başka şekilde de yorumlanıp yorumlanamayacağını sorabilir. Böylece katılımcılar kendi algıları ile ilgili tartışmaya teşvik edilebilir.

Sonunda semineri yönetenler Albatros kültürünü ve gelenek ve göreneklerinin anlamını izah eder. Grup hangi tahminlerin ve yanlış değerlendirmelerin yanlış yorumlara yol açtığını ve bunların kaynağını konuşur.

Faz B

Semineri yönetenler katılanları belli bir süre için Albatros adasında yaşadıklarını varsaymaya yönlendirir. Albatros adasındaki insanlar gibi davranmayı kabul ederler miydi? Ne derece uyum sağlamayı kabul ederlerdi?

Bir sonraki adım olarak katılımcılara Albatros adasına mülteci olarak geldiklerini ve orada kalabildikleri için kendilerini şanslı saymaları gerektiğini varsaymaları söylenir. Bu durumda uyum sağlamayı daha mı kolay kabul ederlerdi?

Değişik biçim/Varyant

Albatros adası iklim değişikliğinin mağdur bıraktığı bölgelerden. Birkaç felaketten sonra adada yaşayanların büyük bir kısmı adayı terk eder ve mülteci olarak sizin ülkenize sığınır.

Grup Albatros’luların kültürünün nasıl karşılanmasının gerektiğini tartışır. Onlara “yerlilere” kıyas hangi özel haklar tanınmalı? Kültürlerinin hangi öğeleri sadece özel hayatları kapsamında yaşanmalı, hangi öğeleri kamu alanında etkili olabilir. Bu bağlamda “öncü kültür” kavramına nasıl bakıyorsunuz? Mültecilerin nerede yaşamaları doğru? Eşdeğerli vatandaş olarak kabul edilsinler mi?

Küçük gruplar karar kıldıkları kuralları içeren posterler hazırlayıp onları genel gruba sunarlar.

Değerlendirme

Akabinde genel grubun kişinin kendi değerlerinden farklılık gösteren değer ve değer yargılarının nasıl karşılaması gerektiği hakkında tartışılması ön görülüyor.

Fikir alışverişine yön verebilecek sorular

- Uyum sağlama isteği ve kapasitesi/başarısı ve de ayırma/ayrı görme eylemi kişinin kendi bulunduğu duruma göre farklılık gösterir mi (mesela Albatros’luların mülteci olarak katılımcının ülkesine geldiği durumunda veya katılımcının Albatros’a mülteci olarak gitmesi durumunda)?

- Eşitlik önemli bir demokratik kriter mi? Bu durumda eşitlik somut olarak ne anlama geliyor? Herhangi bir grup başka bir gruptan daha mı “eşit”?

- Başka bir kültürün nasıl karşılanacağıyla ilgili tartışma nasıl geçti? Demokratik şekilde ve eşitlik/eşit haklar ilkesine dayanarak mı? Kimin değer yargıları galip geldi?

- Kültürünüzde asla vazgeçmeyeceğiniz öğeler var mı?

Semineri yönetenler tartışmanın önemli noktalarını özetler. Önemli olan aşağıda belirtilen sonuçların belirgin olarak ifade edilmesi ve katılımcıların bunların bilincine varmasının sağlanması:

  • İnsanlar başkaları hakkında çok kolay ve çabuk değerlendirmelerde ve yargılarda bulunuyor. Kendini bu yargılardan soyutlamak zor
  • Gözlemler, yorumlar ve yargılar mümkün mertebe bilinçli olarak ayrılmalılar
  • Yukarı/aşağı, önü/arkası, siyah/beyaz, normal/engelli gibi güçlü semboller bilinçli olarak kullanılmalı ve sorgulanmalı.
  • Bilinçli olarak kişilerin asla vazgeçemeyeceği şeyleri ve çeşitlilik namına dahi olsa kabul etmeyeceği şeylerin konu edilmesi gerekiyor
  • Güç yapılarının ve çoğunluk/azınlık ilişkilerinin anlamları dikkate alınmalı

Bu alıştırmada değer plüralizmine uygun düzenlemelerde bulunmanın değişik demokratik yollarının denenmesi ön görülüyor.

Çerçeve şartlar

Süre:

- 2 saat

Malzeme:

- Çalışma kağıdı B.VIII.

- Yer fıstıklarının bulunduğu bir tabak

- Moderasyon çantası

- Yazı bordu

Çalışma malzemesi

- Çalışma kağıdı B.VIII.


Konular
  • Irkçılık ve insan hakları
Anahtar kelimeler
  • Çoğunluk toplumundaki tutum tarzları
  • Günlük yaşamda ırkçılık
  • Çeşitliliğin pozitif algılanması (toplumsal anlamda)
Hedef kitleler
  • Eğitimciler/Öğretmenler
  • Göçmen geçmişi olan kişiler/People of Color
  • Angaje olan vatandaşlar
İletişim aracı türü
  • Ders ve çalışma malzemesi