IDA e.V. auf Facebook
IDA e.V. auf Instagram
RSS Feed abonnieren

Haklar nedir? – Haklar ve kişinin yerine getirilmesini hak ettiğini düşündüğü talepler

Konu/Arka plan

Die Kursteilnehmer_innen werden gebeten, darüber nachzudenken, was sie sich von anderen Menschen und bestimmten Mitgliedern und Gruppen der Gesellschaft wünschen. Sie überlegen, welche dieser Wünsche als Rechte formulierbar sind. Es werden verschiedene Auffassungen des Begriffs 'Recht' diskutiert und die Unterscheidung zwischen Menschen- und Bürgerrechten reflektiert.

Ziele

  • Der Unterschied zwischen Anspruch und Recht wird herausgearbeitet. Die Teilnehmenden lernen die verschiedenen Bedeutungen des gesellschaftlichen Begriffs »Anspruch« kennen
  • Das Dilemma zwischen Wunsch nach Freiheit/Verantwortung und Wunsch nach Regulierung erkennen
  • Notwendigkeit und Schwierigkeit erleben, unantastbare Grundrechte zu formulieren
  • Den Unterschied zwischen Menschen- und Bürgerrechten erkennen

Zwei unterschiedliche Rechtsinterpretationen kennen lernen und analysieren

 

Adaptiert aus: Maroshek-Klarmann, Uki / Rabi, Saber (2015): Mehr als eine Demokratie. Sieben verschiedene Demokratieformen verstehen und erleben – 73 Übungen nach der „Betzavta“-Methode. Adaption von Susanne Ulrich, Silvia Simbeck und Florian Wenzel. Bertelsmann Stiftung, Gütersloh.

Alıştırmanın uygulanışı

1. Katılımcılar altı tane dilek/talep kapsayan listeler hazırlar: bunların üçü gerçekleştirilmesini istedikleri dilekler, üçü de hukuken tanınmış olması gerektiği görüşünde oldukları talep olması gerekmekte (bunlar toplumumuzda var olan haklar da olabilir, tamamen hayal ürünü yeni fikirler de olabilir). Semineri yönetenler katılımcılara dileklerini, »hukuk« kategorisine ait olup olmadığını gözetmeden karışık bir şekilde bir kağıda yazdırır. Kategorileri katılımcılar ayrı bir kağıda yazar.

Örnek

  • Haysiyetli bir hayat
  • Futbol oynamak
  • Seçimlere katılmak
  • Öğrenmek
  • Dövüşmek
  • Yiyecek almak

2. Grup dört beş kişiyi kapsayan gruplara ayrılır ve semineri yönetenler alıştırmanın uygulanışını izah eder:

a) Katılanlar dilek listelerini birbirlerine verirler. Böylece her katılımcının önünde bir diğer katılımcının listesi bulunur.

b) Katılımcılar listedeki dilekleri sesli şekilde okur. Bunu yaparken, katılımcılar okudukları maddelerin hangilerinin hukuk kategorisine dahil olduğunu, hangi maddenin bir dilekten ibaret olduğunu düşündüklerini de sebep vererek izah eder.

c) Akabinde bütün katılımcılar »hukuk« kavramının grup üyelerinin hepsinin kabul edebileceği bir tanımı üzerine çalışır. Grubun fertlerinin bunun üzerine fikir birliğine varamamaları durumunda tanımlar toplanıp genel gruba sunulur.

Değişik biçim/Varyant

1. Dilek ve hakların formüle edilmesi belli kişi gruplarına göre somutlaştırılır. Seçilen kişi gruplarının söz konusu hedef kitlelerin hayatında bir önem taşıması gerekiyor. Okul bağlamında mesela: Diğer öğrencilere, öğretmenime, rehberlik hocama, öğrenci birliğine, okulun sekreterine, müdürüne, anne ve babama karşı ne tür beklentiler besliyorum? Toplumsal alanda gönüllü olarak sorumluluk üstlenme bağlamında beklentiler aşağıda belirtilen kategorilere ilişkin konu edilebilir: Örgütüme, gönüllülerime, toplumuma, devletime karşı ne tür beklentilerim var?

Katılımcılar her kategori üzerine dilek ve beklentilerini not ederler ve bunların içinde hangilerinin kanunlar şeklinde formüle edilebileceğini düşünürler (bunlar toplumda var olan kanunlara tekabül edebilir ya da hayal ürünü yeni fikirler de olabilir).

2. Genel grup dört beş kişiyi kapsayan gruplara ayrılır. Semineri yönetenler katılımcılara alıştırmanın uygulanışını izah eder:

a) Küçük gruplarda grup fertleri listelerini sunar ve belli hakların değişik gruplar için formüle edilmesinin imkanlarını ve zorluklarını izah eder.

b) Akabinde bütün katılımcılar »hukuk« kavramının herkesin kabul edebileceği bir tanımı üzerine çalışır. Grubun fertlerinin bunun üzerine fikir birliğine varamamaları durumunda tanımlar toplanıp genel gruba sunulur.

Faz A

3. Küçük grupların konuşmacıları gruplarının üzerine anlaştığı hukuk tanımını veya grup içerisinde tartıştıkları hukuk tanımlarını genel gruba sunar ve söz konusu tanımları geliştirirken temel aldıkları örnekleri açıklar.

4. Semineri yönetenler katılımcıların ürettiği tanım taslaklarını özetler ve gerekirse yaygın temel görüşlere ilişkin bilgiler de ekler. Temel hakların bulunduğu bir dokümanın veya hedef kitlenin bilgi derecesine göre özgürlük, sorumluluk ve yükümlülük/bağlayıcılık konularının gerilim alanında hareket eden Genel Eşit Muamele Kanunu’nun katılımcılara dağıtılması yararlı olabilir.

Fikir alışverişine yön verebilecek kılavuz sorular (seçilen ağırlığa göre)

- (Bireysel çalışmaya yönelik) Dilek ve talepleri ifade etmek zor muydu, kolay mıydı? Hangi gruba karşı beklentilerinizi ifade etmeyi özellikle zor buldunuz?

- (Hayal kırıklığı ve kişinin kendi beklentilerinin yasal olarak bir temele oturtturulamaması konusunda gereklilik ve sınırları idrak etme) Yasal olarak temellendirilemedi diye hayal kırıklığına uğradığınız dilek/talep/beklentileriniz bulunmakta mı?

- (Anayasayı en yüksek norm kataloğu olarak kabul etmekten yola çıkarak)  Anayasamızla temellendirilebilen haklar yeterli mi eksik mi sizce?

- (Temel hak ve vatandaşlık hakları arasındaki fark) İfade edilen haklar herkes için geçerli mi? Belli şartlara mı bağlılar yoksa mutlak mıdırlar?

- (Haklar ve görevler) Başka insanların dileklerini kişisel olarak koruma ve garantileme sorumluluğuna nasıl bakıyorsunuz? Söz konusu dilekler, haklar yanı sıra hangi görevleri beraberinde getiriyor?

- (Birbiriyle çelişen temel haklar) Hangi haklar birbiriyle çelişiyor? Bir hakkın korunması bir başka hakkın ihlaline dönüşebilir mi? Hangisine öncelik tanınacağına karar verme sorumluluğunu kim taşıyor?

Faz B

Semineri yönetenler “Hukuk kavramının değişik tanımları” başlıklı tanımların bulunduğu kağıdı dağıtır. Katılımcılar tanımları okur. Semineri yönetenler katılımcıların tanımları anlayıp anlamadığını kontrol eder.

Fikir alışverişine yön verebilecek sorular

- Kağıttaki tanımlar konuyla ilgili olan tartışmayla nasıl bağdaştırılabilir?

- Hukuk kavramı ile ilgili değişik görüşler daha önce alıştırma esnasında vuku bulan süreçlerle nasıl bağdaştırılabilir?

Değerlendirme

Semineri yönetenler katılımcıların hukuk kavramı ile ilgili görüşlerini özetler. Alıştırmanın ikinci bölümünde ele alınan iki tanımı tekrarlar: Tanımlardan birine göre insanların doğuştan itibaren, insan varlığının bir parçası olan hakları var. Diğer tanıma göre haklar toplumsal sözleşmelerin bir neticesi ve dolayısıyla toplumsal ve tarihi süreçlere bağlı.

Birinci tanıma göre haklar üstün bir konuma sahip ve her tür rejim şeklinin üzerinde durmakta. Rejim şekline bakmaksızın bu her insanın doğuştan sahip olması gereken haklar. İkinci tanımda haklar toplumsal yapıya bağlı. Çoğu devlet bu tanımdan yola çıkarak insan ve vatandaşlık haklarının arasındaki farkı belirlemekte.

Çerçeve şartlar

Süre:

- 2 ila 2 buçuk saat

Malzeme:

- Çalışma kağıdı B.V.

- Kağıt

- Moderasyon çantası

Çalışma malzemesi

- Çalışma kağıdı B.V.


Konular
  • Irkçılık ve insan hakları
Anahtar kelimeler
  • Çoğunluk toplumundaki tutum tarzları
  • Ötekileştirme
  • Çeşitliliğin pozitif algılanması (toplumsal anlamda)
Hedef kitleler
  • Eğitimciler/Öğretmenler
  • Göçmen geçmişi olan kişiler/People of Color
  • Angaje olan vatandaşlar
İletişim aracı türü
  • Ders ve çalışma malzemesi